W dalszej części pracy przybliżono modele zachowań w zespole opracowane przez słynnego brytyjskiego naukowca zajmującego się zagadnieniami związanymi z zarządzaniem zespołami – Mereditha Belbina.

Jakie role odgrywają pracownicy w zespole?

Meredith Belbin w swoim modelu wyróżnił 9 ról w zespole, które pokazują różnorodność funkcjonowania zespołów. Rola to połączenie w jednym pojęciu dominujących cech charakteru i sposób zachowywania się osoby. Te dwa czynniki wyznaczają sposób budowania relacji i interakcji z innymi. Tworząc zespół wyłaniają się w trakcie jego działania / pracy poszczególne role, które wymienię i opiszę poniżej.

Pierwsza z ról to kreator. Kreator jest osobą, która zapewnia generowanie nowych pomysłów, rozwiązań, ale także wpływa na łagodzenie konfliktów wewnątrz grupy roboczej. Można określić go, jako najbardziej wizjonerską, inteligentną i kreatywną osobę w zespole. Jeśli chcemy polepszyć i zainspirować grupę to najlepiej umieścić w niej kreatora. Mocne strony kreatora to jego innowacyjność, wyobraźnia oraz powaga, natomiast do jego słabych stron można zaliczyć kapryśność czy chaotyczność w działaniu.
Drugą z ról wyróżnionych w modelu Belbina jest Ewaluator. Ewaluator jest osobą analizującą problemy, rozwijająca pomysły i koncepcje reszty grupy. Ma skłonność zarówno do ocen negatywnych, jak i pozytywnych. Często jest odbierany w grupie, jako osoba szorstka i nudna, będąca swego rodzaju outsiderem. Ewaluator świetnie sprawdza się w prowadzeniu zespołu w momencie, kiedy inne osoby zawodzą, do jego mocnych stron z pewnością należy zaliczyć praktyczność, spokój, oraz opanowanie.

Trzecią rolą jest Koordynator. Koordynator to jednostka poczuwająca się do odpowiedzialności za cały zespół, któremu formalnie, bądź nieformalnie przewodzi. Taka osoba dobrze radzi sobie w kontaktach z osobami o podobnym rangą stanowisku, nie mniej jednak ma problemy z komunikacją z podwładnymi. Potrafi efektywnie wykorzystać zasoby zespołu jak i potencjał indywidualny każdego członka grupy. Jego mocne strony to: dążenie do celu, entuzjazm, ufność i opanowanie. Słabe strony koordynatora to brak ambicji i momentami lenistwo.

Czwarta rola to Implementer. Jest bardzo przydatny w organizacji ze względu na niezawodność i umiejętność przystosowania. Odnosi sukces, ponieważ jest efektywny i ma wyczucie. Mówi się, że wielu kierowników wykonuje tylko te zadania, które chce wykonywać i zaniedbuje te, które są dla nich niewygodne. Implementer zawsze zrobi to, co powinno być zrobione. Jeśli ktoś w grupie nie wie, co zostało postanowione i co należy zrobić to w pierwszej kolejności zwrócą się właśnie do niego. Jego mocne strony to: zorganizowanie, praktyczność i możliwość uzyskania od niego wsparcia. Słabe strony to uległość i brak elastyczności w działaniu.
Piąta z ról to Perfekcjonista. Taka osoba cechuje się dużą dociekliwością i dokładnością w realizowaniu zadań, które zostały mu postawione. Wzmaga w zespole poczucie czasu i przestrzeganie założeń planu pracy. Jest nastawiony na konkretny efekt i w pełni świadomy celu. Jego mocne strony to opanowanie, zdyscyplinowanie i świadomość szczegółów w działaniu, natomiast jego słabe strony to pedantyzm i oziębłość.
Szósta rola to Lokomotywa zespołu. Jak samo określenie wskazuje jest to jednostka napędzająca działania grupy. Takie osoby zazwyczaj bardzo dobrze spisują się na stanowiskach menedżerskich, ponieważ są aktywne i potrafią działać pod dużą presją. Jest to osoba znakomita, jeśli chodzi o pobudzanie zespołu do działania i przydatny, jeśli pojawiają się komplikacje. Szybko rzuca i podejmuje działania. Nie skupia się na problemach interpersonalnych, jest ponad to. Sprawnie wprowadza zmiany i nie zastanawia się nad mało popularnymi decyzjami. Mocne strony to odporność na stres, efektywność i towarzyskość. Słabe strony to np. niecierpliwość i apodyktyczność.

Siódma rola to dusza zespołu. Zapobiega problemom interpersonalnym w zespole, wpływa pozytywnie na zaangażowanie w pracę. Najbardziej wrażliwa osoba w grupie. Jeśli chcemy poznać atmosferę panującą w grupie to powinniśmy zapytać o to właśnie jego. Mocne strony duszy zespołu to entuzjazm, komunikatywność, ufność i pojednawczość. Słabe strony to uległość i brak przekonania w wykonywaniu działań.

Przedostatnia rola wyróżniona w modelu to poszukiwacz źródeł, czyli jednostka cechująca się wysokim stopniem zaradności, komunikatywności, zmysłem negocjacyjnym. Zazwyczaj jest to najbardziej lubiany członek zespołu. Jego słabymi stronami są kapryśność, oraz często brak entuzjazmu w działaniu.
Ostatnia rola według Belbina to specjalista. Jest to osoba niezastąpiona w zespole, ponieważ dostarcza wiedzę, a także umiejętności praktyczne, które nie są powszechnie dostępne. Miewa tendencję do przeceniania własnego doświadczenia w procesie podejmowania decyzji. Również rola specjalisty ujawnia się w różnych momentach w zależności od zapotrzebowania zespołu na wiedzę specjalistyczną. Specjalista jest osobą bardzo inteligentną, lecz jeśli porównać go z kreatorem to jest trochę zimny i nieprzyjemny w kontakcie. Chłodno analizuje pomysły całej grupy. Jego mocne strony to analityczność, refleksyjność, bezstronność i rozwaga. Słabe strony specjalisty to brak wyobraźni, chłód płynący w kontaktach międzyludzkich i zbytnia krytyczność.
W wymienionych powyżej rolach należy zauważyć przeciwstawność tych ról, ponieważ ukazują one odmienność sposobów działania w zespole. Przykładem tego może być porównanie Poszukiwacza źródeł i Perfekcjonista, Kreatora i Implementera, Lokomotywy i Dusza zespołu, Koordynator i Specjalisty, jedynie ewaluator jest rolą neutralną w grupie.

Na zakończenie należy zauważyć, że znajomość modeli zachowań w grupie jest niezwykle istotną rzeczą dla osób zajmujących się kierowaniem, zarządzaniem, organizowaniem, a także wszystkich tych, którzy w przyszłości mają ambicje, aby trudzić się takim rodzajem pracy, gdyż taka wiedza pozwala określić sylwetkę swojej osoby i dokonać samooceny własnej pozycji w grupie, a także w przypadku menedżerów jest kluczem do odpowiedniego komponowania składu osobowego zespołu.